Kieviten zie je vaak in groepen bijeen, met vlugge pasjes dribbelend langs waterkanten of op akkers, altijd op zoek naar kleine ongewervelden en zaden. Deze mooie vogel van vochtige terreinen valtop door zijn wendbaarheid in de lucht; een zwerm Kieviten valt van verre op door de telkens in het zonlicht opblinkend onderdelen.
Kleine steltloper met lange kuif
De Kievit, te herkennen aan zijn eigenaardige, zwarte kuif, is algemeen en laat zich ook goed bekijken. Die kuif, bij de mannetjes nog wat langer dan bij de vrouwtjes, is toch wel een zeldzaam attribuut, waarmee de soort zich onderscheidt van zijn verwanten uit de plevierenfamilie, zoals de en voorjaar dikwijls samen op reis is.
Bont verenpak met glanseffecten
Het verenkleed van de Kievit lijkt op een afstand erg donker, maar van dichtbij zie je fraaie groene glanseffecten en paarse weerschijn op de vleugels. Bij het wit van de buik vallen de vrij korte, dunne, roze poten des te meer op. Als je nog wat beter kijkt, zie je achteraan nog wat roodbruine onderstaartdekveren. De brede, afgeronde vleugels zijn van boven donker, van onderen grotendeels wit; daardoor kan de kleur van een zwerm Kieviten telkens zo plotseling wisselen, afhankelijk van hun vliegrichting en de vlieghoek ten opzichte van de waarnemer.
Bekende trekvogel
Kieviten broeden in zeer los kolonieverband in graslanden of ook wel op bouwland, in heel Europa. Buiten de broedtijd vormen ze rondtrekkende groepen. In de herfst kom je ze vaak talrijk op akkers tegen, schuilend in de diepe voren die de ploeg door het land heeft getrokken. Ze kunnen echter niet tegen felle kou; daarom verzamelen de Kieviten in Noord- en Midden-Europa zich al vanaf juli in dichte troepen en wijken ze uit naar gebieden met een zachter klimaat. Zo komen ze in Zuid-Europa terecht, waar ze de winter doorbrengen; een deel trekt zelfs door naar Noord-Afrika.
Â
Ongewerveld voedsel
Het menu van de Kievit is elke dag hetzelfde, afgezien van kleine, streekgebonden variaties. Insecten staan erop, alsook spinnen en regenwormen. De vogels trappelen veel op de grond om reacties op te roepen van prooidieren, die dan dadelijk, met grote precisie worden gegrepen.
Nest op de grond
Vanaf maart wijdt het vrouwtje zich aan de verzorging van haar broedsel. Ze legt eieren op de grond, in een kuiltje dat tevoren, tijdens de balts, door het mannetje is uitgediept. Een legsel bevat vaak vier eieren, die in ongeveer 30 dagen worden uitgebroed.De jongen zijn nestvlieders, die binnen enkele uren na het uitkomen het nest al verlaten; maar pas na vijf weken zijn ze vliegvlug.
Baltsvlucht
De mannetjes baltsen vooral hoog in de lucht; daarbij halen ze acrobatische toeren uit, met snelle stijgingen en diepe duikvluchten naar de grond. Zulke demonstraties eindigen met het welbekende ‘kie-wi”geroep, waar de soort zijn naam aan ontleent. De dieren zijn zo in het veld eenvoudig op te sporen; je ziet ze van verre hun rondjes draaien, met krachtige, gonzende wiekslagen.
Verwante soorten
De Kievit lijkt uiterlijk zo weinig op de andere plevieren, dat het niet meevalt overeenkomsten te noemen. Wie de kenmerken in zich heeft opgenomen, zal hem bij de eerste ontmoeting in het veld zeker herkennen; let vooral op de opgewipte kuif. In de vlucht wordt die kuif platgelegd, maar ook dan is de vogel nog goed herkenbaar aan het contrasterende zwart en wit van de veren. Weliswaar vertoont de Goudplevier (Pluvialis apricaria) in het winterkleed net zo’n witte buik als de Kievit, waarmee hij dikwijls zijn jachtterrein deelt, maar hij heeft veel spitsere vleugels.
Niet te verwarren met …..
de Bontbekplevier (Charadrius hiaticula) Die heeft ook een witte buik en een zwarte borstband, maar de rug is grijsbruin en een kuifje ontbreekt.
Ecologie en bedreigingen voor de soort
Een slachtoffer van de moderne landbouw
De Kievit heeft, meer nog dan de meeste andere vogelsoorten, direct te lijden van ontwatering van natte gebieden, en ook van vroeg maaien. Op Europese schaal bezien nemen zijn aantallen gestaag af. Hij reageert ook merkbaar op de klimaatopwarming: naarmate de winters minder streng worden, gedraagt hij zich steeds meer als standvogel.
Graag in open terrein
Kieviten houden van vochtige weilanden en heidevelden, maar ook van akkers. Ze komen niet alleen in het laagland voor, maar zijn ook op 2000 m hoogte in gebergten waargenomen, al hebben ze daar blijkbaar een lichte voorkeur voor naaldbossen tussen 1500 en 1700 m. De Kievit houdt van vochtige terreinen; ze woelen graag in de modder, op zoek naar insecten en wormen.Bij ons kun je de Kievit bijna het hele jaar door zien, vooral in de open weide- en akkergebieden van de kuststreek en het rivierengebied. Weliswaar trekken onze broedvogels in het najaar weg naar de Britse eilanden en Zuidwest-Europa, maar ze worden vervangen door soortgenoten uit Midden-Europa en later ook uit Noord- en Oost-Europa. Het moet al stevig vriezen voor ook die zich uit ons land laten verjagen.
Dalende aantallen
Volgens Birdlife International (een mondiale koepelorganisatie van vogelbeschermers) behoort de Kievit tot de vogelsoorten die in Europa de laatste 10 jaar in aantal achteruit zijn gegaan. Dat geldt overigens voor 43% van de 500 soorten waarvan de populatieontwikkeling is onderzocht.
Onzekers toekomst
Nog is de Kievit een welbekende gast in de Europese cultuurlandschappen. Helaas nemen de populaties op dat platteland de laatste jaren merkbaar in omvang af. De hoofdoorzaak moet worden gezocht in de gewijzigde landbouwmethoden. Funest zijn vooral de ‘verbetering’ van vochtige hooilanden en het verdwijnen van braakakkers. Daarom gaat deze soort, die onvoldoende beschermd is, een onzekere toekomst tegemoet.
Steeds minder broedgevallen
Intussen maakt men zich in Frankrijk zorgen over afnemende aantallen broedende Kieviten. Bestond daar in de jaren 1960 nog een broedpopulatie met een geschatte omvang van 30.000 tot 40.000 individuen, thans zijn daarvan amper 15.000 dieren over, merendeels teruggedrongen naar het noorden van dat land.Intussen is de populatie overwinterende Kieviten in Frankrijk min of meer stabiel gebleven, al kan de migrantenstroom per seizoen sterk wisselen. Elk jaar brengen tussen 100.000 en 200.000 Kieviten daar de winter door, waaronder zeker ook veel van onze broedvogels.
Samen op stap
Goudplevieren zie je ‘s winters dikwijls samen optrekken met groepen Kieviten. Vergelijkbaar gedrag zie je bij bepaalds zeevogels; zo kunnen ook Kokmeeuwen en Zilvermeeuwen elkaars gelederen komen versterken.
Leefgebied  De Kievit
De Kievit broedt in vrijwel heel Europa en een groot deel van Azië, alsook in Marokko. Vooral de noordelijke populaties trekken in het najaar zuidwaarts om te overwinteren, deels naar West-Europa, deels ook verder, naar het mediterrane gebied.
