De Jufferkraan is een van de talrijkste kraanvogels op aarde. Maar in West-Europa wordt hij zelden gezien, met uitzondering van verwilderde parkvogels. Hij is te herkennen aan de geheel bevederde kop, de witte oorpluimen en de zwarte sierveren aan de bovenborst. Het is een alleseter. In India worden tamme Jufferkranen gehouden als insecten- en slangenverdelgers.
Een kleine kraanvogel met witte oorpluimen
Bij andere kraanvogels is de luchtpijp vaak zo verlengd dat hij opgevouwen in de borstkas moet liggen, maar de Jufferkraan heeft een vrij korte luchtpijp. Omdat die niet zo goed als klankkast kan fungeren, kan de Jufferkraan — ook wel Jufferkraanvogel genoemd — niet zulke harde, tetterende geluiden voortbrengen als de meeste van zijn verwanten.
Groot repertoire
Toch kunnen Jufferkranen via een groot repertoire aan lage, raspende roepgeluiden uitstekend met soortgenoten communiceren. Daarmee beginnen ze al op zeer jeugdige leeftijd. Ze gebruiken contactroepen (om elkaar te laten weten waar ze zijn), vluchtroepen, nood- en waarschuwingsroepen. Daarnaast maken de jongen gebruik van bedelroepjes om om voedsel te vragen en zijn de volwassen vogels in staat om voor en tijdens de baltsdans diverse baltsroepen voort te brengen.
Bizar baltsveltoon
Tijdens de baltsceremonie stellen de partners zich met gesloten vleugels tegenover elkaar op, terwijl ze luide roepgeluiden voortbrengen. Het vrouwtje richt daarbij de snavel hoog op naar de lucht, terwijl het mannetje zijn snavel horizontaal houdt. Daarna volgt een wilde baltsdans, die nog gecompliceerder is dan bij andere kraanvogels. Tijdens deze dans springen, dansen en klepperen de partners met de vleugels. Ze maken groetende buigingen en slingeren voorwerpen de lucht in. Het komt ook geregeld voor dat andere Jufferkranen met een baltsend paar meedansen.
Eenvoudig nest
Jufferkranen beginnen in april met de bouw van het nest. Dat heeft de vorm van een hoop grind en takjes, en wordt altijd op de grond aangelegd, gewoonlijk in de buurt van een rivier, een meer of een moeras. Het vrouwtje legt daar twee groenachtige, zacht-paarsgevlekte eieren die ze beurtelings met het mannetje in ongeveer vier weken uitbroedt. In deze periode verdedigen de oudervogels hun nest fel tegen predatoren zoals honden, vossen en arenden. Daarbij maken ze krijsende geluiden en nemen ze dreigende houdingen aan. De jongen groeien sneller dan de jongen van andere kraanvogels en worden na 55 tot 65 dagen vliegvlug. Toch blijven ze tot in het volgende jaar in de buurt van hun ouders en worden ze pas na drie jaar geslachtsrijp.
Voedsel
Jufferkranen foerageren in graslanden en op akkers, meestal in de ochtend en de vroege namiddag. Het zijn alleseters. In alle jaargetijden eten ze zaden, bladen of jonge spruiten en knoppen van planten, en landbouwgewassen variërend van graan tot pinda’s, erwten en luzerne. In de lente en de zomer vullen ze hun menu aan met insecten (waaronder kevers en sprinkhanen) en andere ongewervelden (slakken, wormen), alsook reptielen (slangen, hagedissen) en kleine zoogdieren (knaagdieren).
Vertante soorten
Het kraanvogelgeslacht Grus telt 10 soorten. De Siberische witte kraanvogel (G. leucogeranus) wordt 130 cm lang en is geheel wit, afgezien van de zwarte slagpennen en het onbevederde en daardoor rode gelaat. De Prairiekraanvogel (G. canadensis) uit Noord-Amerika wordt 90 cm lang; hij heeft een grijs verenkleed en een naakt, rood voorhoofd, net als de Monnikskraanvogel (G. monacha) uit Siberië, al heeft die een donker verenkleed met een witte kop en hals.
Ecologie en bedreigingen voor de soort
Een kraanvogel uit droge steppegebieden
Het bro.edareaal van de Jufferkraan strekte zich vroeger ook over Noord-Afrika uit. Maar nu broedt hij alleen nog in Zuid-Rusland, Oekraïne en op de steppe in West- en Centraal-Azië. Hij overwintert in Afrika en India. Aan de wilde status van de meeste in West-Europa waargenomen individuen wordt getwijfeld.
Droge, open terreinen
De Jufferkraan heeft een groot hoogtebereik en komt van zeeniveau tot 3000 m voor. Hij broedt in open, vlakke landschappen, met name in steppen en savannes, maar ook in kunstgraslanden en akkergebieden. Meestal vestigt hij zich op honderden meters afstand van het dichtstbijzijnde water. Daarin onderscheidt hij zich opvallend van andere kraanvogels, die vaker in een moerassige omgeving voorkomen. Tijdens de trek vliegen Jufferkranen vaak in grote groepen en soms op grote hoogte.Voor zijn nest zoekt deze steltpotige een plek met begroeiing die zo hoog is dat ze het nest en de broedende vogel aan het oog onttrekt, maar ook weer niet zo hoog dat ze het dier belemmert in het wakend toezicht op de omgeving.
Aziatisch soort
Het broedareaal van de Jufferkraan reikt van Zuid-Rusland en Oost-Turkije tot in Noordoost-China. Men onderscheidt zes broedpopulaties: in Oost-Azië, Centraal-Azië en Zuidwest-Azië, bij de Zwarte Zee, in Turkije en in het Atlasgebergte. In dit laatste gebied (Marokko) leven nog maar een paar individuen die al een tijd niet meer broeden In West-Europa, ook in onze streken, worden bijna jaarlijks exemplaren waargenomen, maar hier zal het meestal om ontsnapte parkvogels gaan, al kunnen er ook wilde dwaalgasten onder schuilen. De Oost-Europese broedvogels overwinteren in Afrika. Een van de trekroutes loopt over Cyprus; daar zijn deze vogels in augustus/september en opnieuw in maarVapril goed te bekijken bij het zoutmeer van Akrotiri aan de zuidkust.
Aantallen
De Jufferkraan is, na de Prairiekraanvogelf de algemeenste kraanvogel op aarde. De wereldpopulatie wordt op 230.000-280.00 individuen geschat In Zuid-Rusland broeden 20.000-25.000 paren, in Oekraïn 00-250 en 10-20 paren.
Sociale soort
Jufferkranen trekken aan het eind van de zomer weg uit hun broedgebieden. De oostelijke populaties overwinteren in Pakistan en India en die uit Europa en Turkije trekken naar de oostelijke Sahelzone (Tsjaad, Soedan, Ethiopië). De vogels trekken overdag en tonen daarbij hun sociale aard door groepen van tientallen of zelfs honderden individuen te vormen. Soms sluiten ze zich aan bij trekkende Kraanvogels (Grus grus) met als gevolg dat ze in het voorjaar soms in Midden- of Noord-Europa belanden.
Bedreigingen
De Jufferkraan is nog niet zeldzaam, maar wordt bedreigd door aantasting en vernietiging van zijn habitat, bijvoorbeeld door de ontginninging van steppen de drooglegging van moerassen. Verder. worden de vogels bejaagd en in het geval ze schade toebrengen aan de gewassen, met gif bestreden.
Leefgebied  De jufferkraan
De Jufferkraan broedt van Zuid-Rusland en Oost-Turkije tot in Centraal-Azië en Noordoost-China; de geïsoleerde populatie in het Atlasgebergte is praktisch uitgestorven. De oostelijke populaties overwinteren in India, de westelijke in Oost-Afrika.
