Heggenmussen scharrelen veel op de grond onder struiken rond en daardoor zie je ze vaak over het hoofd. Deze onopvallende zangvogeltjes houden van dichte begroeiing, zoals hakhout, heggen en ander struikgewas. In de broedtijd vertonen ze heel complex gedrag; zowel de mannetjes als de vrouwtjes paren met verschillende partners.
Een saai ogend vogeltje met verrassende gewoonten
De Heggenmus eet vooral insecten, wat je al een beetje kunt zien aan zijn fijne snavel. Daarin verschilt hij van de Huismus, die in hoofdzaak zaden eet en een veel dikkere snavel heeft. Toch worden beide soorten geregeld verward. De Heggenmus onderscheidt zich verder door zijn bruinrode pootjes, waarop hij niet hupt (zoals de Huismus) maar schuifelend loopt.
Verbijsterende seksuele gewoonten
Het voortplantingsgedrag van de Heggenmus is erg gecompliceerd doordat dit vogeltje polygaam is. Zowel de mannetjes als de vrouwtjes paren met verschillende partners: één mannetje met twee vrouwtjes, één vrouwtje met twee mannetjes, of twee mannetjes met drie vrouwtjes — alles kan. Het komt ook wel eens tot paarvorming tussen individuen van gelijk geslacht. Bovendien vinden nog allerlei stiekeme ontmoetingen plaats, zelfs met vrouwtjes die zitten te broeden.
Ingewikkelde balts
De paarvorming volgt op een ingewikkeld baltsritueel, waarvan de uitvoering meer fasen kent. Het vrouwtje begint met haar staart op te tillen en rondjes te draaien, om de aandacht van het mannetje te trekken. Wanneer het mannetje dat opmerkt, zal hij achter het vrouwtje aanjagen om met haar te paren; wacht hij daar te lang mee, dan paart het vrouwtje soms eerst nog met een ander, voor ze bij hem terugkeert. Bij de nadering van haar partner zie je het vrouwtje neerhurken, haar veren opzetten, licht met de vleugels wapperen en haar staart steil oprichten, om haar cloaca te tonen. Het mannetje pikt haar in de nek, alvorens op haar rug
te klimmen en overte gaan tot een twaalf dagen doorbeide ouders op het haastige copulatie.
Veel legsels
Het nest van de Heggenmus zit goed verborgen in een heg. Het wordt door het vrouwtje opgebouwd uit dunne twijgjes, blaadjes en worteltjes, vervolgens bekleed met wol, haren en veertjes, om het gerieflijker vrouwtje neerhurken, haar veren opte maken voor haar kroost. Het vrouwtje legt vier of vijf Turks- groene eieren en broedt die op haar eentje in ongeveer twaalf dagen uit. Daarna worden de jongen nog eens twaalf dagen door beide ouders op het nest gevoerd voor ze vliegen .Het komt geregeld voor dat heggenmussen drie of zelfs vier legels in één jaar produceren.Dat is ook geen luxe, want veel jongen vallen ten prooi aan predatoren en parasieten, of komen gewoon om door slecht weer.
Voedsel
Heggenmussen zijn een groot deel van de dag bezig met het zoeken naar voedsel. In de herfst en de winter eten ze in hoofdzaak zaden, maar in de lente, zodra de voortplantingstijd is begonnen, schakelen ze over op insecten. Ze komen ook geregeld naar voededafels, waar ze zich te goed doen aan de kruimels die op de grond zijn gevallen.
Zang
De zang van de Heggenmus is het hele jaar te horen: een vlug, hoogtonig gebabbel, nogal weinig gevarieerd. Het mannetje zingt wel meer in de vroege lente en zolang de broedtijd voortduurt; daarbij zit hij erg zichtbaar in een boom of struik. Al dat gezang dient om het territorium te verdedigen en contact te houden met zijn vrouwtje(s).
Verwante soorten
De enige andere West-Europese vertegenwoordiger van de familie Prunellidae is de Alpenheggenmus (Prunella collaris), maar die leeft alleen in hooggebergten. Hij is groter dan de Heggenmus en verschilt ook door zijn grijze kop, bruingrijze rug en donkere staart.
Ecologie en bedreigingen voor de soort
Een soort die in heel Europa voorkomt
Maar al is de Heggenmus in Europa zeker wijdverspreid, toch krijg je hem meestal nog niet zo gemakkelijk te zien. Hij houdt van dicht struikgewas en zit meestal daaronder op de
grond, waar hij schuifelend rondscharrelt. Zijn bruinachtige schutkleuren en zijn onop-
vallende gedrag werken eraan mee dat hij vaak ongezien blijft.
Graag in de struiken
De Heggenmus leeft zowel in het laagland als in gebergten, tot een hoogte van 2000 m — dat is al een flink eind boven de boomgrens. In het laagland vind je hem overal waar dicht struikgewas voorkomt:in bossen met dichte ondergroei,struwelen, heggen, zelfs in parken en tuinen in de stad In bossen kun je het beste naar hem zoeken aan de rand van kapvlakten of langs bospaden, want in het dichte struikgewas is hij door zijn schutkleuren erg lastig te vinden. Om zijn Koekoeksjong te voeren, dat al groter is dan hijzelf, moet deze Heuenmus op zijn rug klimmen!
Van Spanje tot de Oeral
Heggenmussen broeden overal in Europa, van het Iberisch Schiereiland tot de Oeral en de Kaukasus, en nog verder tot in Turkije, Libanon en Noord-Iran. Onze broedvogels zijn tevens standvogels. Ze trekken s winters hooguit over korte afstanden weg, wanneer het hard vriest of sneeuwt.
Waar zie je ze?
De Heggenmus is niet zeldzaam in tuinen, struwelen en heggen waar hij voldoende dekking en voedsel kan vinden. Gewoonlijk houdt hij zich verborgen, ook ais hij roept. Maar de zang draagt hij voor vanuit een boom of hoge struik; dan is hij eenvoudig te vinden.
Deels trekvogel
In feite zijn bijna alle in West-Europa broedende Heggenmussen standvogels, maar er zijn ook populaties die serieuze trektochten ondernemen, helemaal naar Zuid-Europa. Dat geldt voor de Deense en Scandinavische Heggenmussen, waarvan er vele op de voor- en najaarstrek ons land passeren. Het geldt ook voor de populaties uit Midden Europese gebergten. Zo overwinteren de Heggenmussen uit de Franse Alpen in de valleien van Zuid- Spanje. De ontruimde gebieden worden ingenomen door trekkende Heggenmussen uit het noorden of oosten, zodat de soort ook daar het hele jaar te zien is.
Gefopt door de Koekoek
Nesten van de Heggenmus worden dikwijls geparasiteerd door de Koekoek Een Koekoeksvrouwtje gooit alle eieren uit het nest en laat haar eigen ei achter. Dat ondergeschoven ei lijkt in niets op de turquoise eitjes van de Heggenmus, maar die is daar blind voor en broedt het gewoon uit, om daarna het Koekoeksjong vet te mesten tot het zijn pleegouders letterlijk boven het hoofd groeit.
Habitatverlies
De Heggenmus is beschermd, en niet zonder reden, want bij ruilverkavelingen zijn al duizenden kilometers heg uit de Europese landschappen verdwenen; dat heeft de populaties rechtstreeks geschaad, door habitatverlies.
Â
Leefgebied De Heggenmus
 De Heggenmus komt voor in heel Europa, van het Iberisch Schiereiland tot de Oeral en de Kaukasus, en nog verder tot in Turkije, Libanon en Noord-Iran. De broedpopulaties uit Noord-Europa vertonen trekgedrag en overwinteren in Zuid-Europa,
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.
