De Grote lijster is de reus onder de Europese lijsters. Hij leeft in halfopen terreinen zoals kapvlakten en graslanden met houtwallen. Van onze broedvogels trekt een groter of kleiner deel afhankelijk van de weersomstandigheden 's winters naar het zuiden. Maar in maart zijn ze allemaal terug in hun broedgebied en hoor je hun krachtige, melodieuze zang.
De grootste lijster van Europa
De Grote lijster is gemakkelijk te herkennen aan de roomwitte, met zwarte vlekjes bezaaide borst en de lange staart. Het dier kan 27 cm lang worden, veel langer dan alle andere Europese lijsters. Zijn vlucht is krachtig, wel wat golvend maar verder rechtlijnig. Bij het vliegende dier zie je goed de zuiver witte onderzijde van de vleugels, die af en toe zilverkleurig opblinkt.
Stevig nest
De broedparen van de Grote lijster nemen altijd heel vroeg in het jaar hun zie je mannetjes in boomtoppen zitten, waar ze met hun welluidende zang vol herhalingen een vrouwtje proberen te lokken. In maart bouwt het vrouwtje hoog in een boom een groot nest in een takvork. Daarbij gebruikt ze materialen als modder, worteltjes, bladeren, mos en korstmos, die allemaal door het mannetje worden aangedragen. Vervolgens stoffeert ze haar bouwsel met haren en veertjes. Het zorgvuldig gebouwde nest is heel stevig en kan in feite jaren achtereen gebruikt worden.
Â
Broedsels ten prooi aan eksters en katten
Als het nest is afgebouwd, legt het vrouwtje daarin vier of vijf grote, bleekgroene, bruingevlekte eieren, die ze vervolgens in bijna twee weken op haar eentje uitbroedt. De jongen, die door beide ouders worden gevoerd, maken na 14 tot 16 dagen hun eerste vlucht. Vaak begint het vrouwtje in mei aan een tweede legsel. Dat is geen overbodige luxe, want het eerste broedsel wordt vaak door eksters, kraaien of Vlaamse gaaien geroofd En omdat de Grote lijster zich steeds vaker genoodzaakt ziet in de buurt van huizen te broeden, worden er ook veel broedsels door katten vernield.
Dol op maretakbessen
Grote lijsters zijn omnivoor, in die zin dat ze zowel bessen en boomvruchten eten, als insecten, regenwormen en af en toe een slakje. Lijsterbessen zijn populair, vandaar de naam van deze vogel. Maar lijsters zijn vooral verzot op de bessen van de Maretak. Die eten ze in de herfst in streken waar maretakken veel voorkomen, zoals Nederlands Zuid-Limburg, Oost-België en Noord-Frankrijk, dan ook in grote hoeveelheden. In tijden van voedselschaarste kan de Grote lijster alle besdragende bomen en struiken in zijn omgeving agressief gaan verdedigen om te voorkomen dat andere vogels toegang tot die voedselreserves krijgen.
Zang
De Grote lijster zit gewoonlijk in een boomtop te zingen, zelfs bij slecht weer. Hij heeft een wat lager stemgeluid dan de Zanglijster. De klankvolle zang is samengesteld uit korte, herhaalde frasen, heel melodieus en met veel mooie fluittonen. De roepgeluiden doen wat denken aan het lachen van eksters, maar dan veel minder luid Grote lijsters zijn schuwe dieren: worden ze gestoord, dan laten ze een luide, snerpende alarmroep horen en gaan ze haastig op de vlucht. In de voortplantingstijd zit het mannetje veel in boomtoppen en zingt daar zijn melodieuze lied.
Verwante soorten
Binnen de lijsterfamilie Turdidae vertonen vooral de Kramsvogel (Turdus pilaris) en de Koperwiek (Turdus iliacus) veel overeenkomst met de Grote lijster. Ook bij de Kramsvogel zijn de vleugels van onderen opvallend wit. Maar de soort is vooral herkenbaar aan zijn grijze kop, de donkerbruine rug en de geel-met-zwarte snavel. Verder is zijn buik minder duidelijke gestippeld. De Koperwiek is kleiner en overwegend bruim met lichte wenkbrauwstrepen en helder roodbruine okselveren.
Ecologie en bedreigingen voor de soort
In Zuid-Europa bejaagd, maar niet in gevaar
De Grote lijster is wijdverspreid in Europa; hij houdt van halfopen, grazige landschappen met enige boomgroei, eventueel slechts wat houtwallen of boomgaarden. In Frankrijk en Italië wordt hij zoals alle lijsters nog altijd bejaagd. Niettemin zijn de broedpopulaties in de meeste Europese landen getalsmatig redelijk stabiel.
Halfopen landschappen
De Grote lijster is bij ons vrij algemeen in halfopen landschappen, waar hij voedsel zoekt op akkers, in graslanden en in heidevelden, maar waar boomgroei niet mag ontbreken. Je vindt hem aan bosranden en op kapvlakten in loof- als naaldbossen, van zeeniveau tot 2000 m hoogte, maar ook in parken, boomgaarden en plattelandstuinen met grote, oude bomen. In boomgaarden pikt hij wel eens aan vergeten appeltjes. In graslanden zoekt hij kleine ongewervelden zoals insecten, wormen en slakjes. In loofbossen vult hij zijn menu aan met wat bessen. Hij is vooral dol op de vruchtjes van Maretak (Viscum album; vandaar zijn soortnaam viscivorus). De Grote lijster is verzot op lijsterbessen.
Voederen, beschermen
De Grote lijster duikt geregeld op bij voedertafels. Daar kun je hem brood geven, maar ook appels, rozijnen, bessen en vogeltaart. Maar pas op: deze wantrouwige, agressieve vogel hangt vaak spiedend rond bij de voedertafel en jaagt andere vogels weg bij het voer.
Algemene broedvogel
De Grote lijster komt in vrijwel alle Europese landen voor en is nergens erg zeldzaam. In gematigde klimaatstreken als de onze overwinteren veel dieren op hun broedplaats. Maar de populaties uit Noord- en Oost-Europa trekken vanaf oktober in kleine troepjes weg naar warmere oorden zoals Frankrijk, Italië en het Iberisch Schiereiland. Ook een deel van onze broedvogels trekt ‘s winters naar Frankrijk, vooral bij aanhoudende kou en sneeuwval. In de winter vertonen alle Grote lijsters een zekere neiging tot zwerven. Daarbij laten ze zich leiden door het aanbod van voedsel. Maar alle trekkende en zwervende dieren keren vroeg in het jaar op hun broedplaats terug. Daar hoor je ze dan vanaf februari, vanaf het allereerste lentezonnetje, overal luidkeels zingen.
Wantrouwig karakter
Op Europese schaal bezien zijn de aantallen Grote lijsters vrij stabiel. In Frankrijk lijkt het broedareaal zelfs in omvang toe te nemen, ondanks het feit dat in dat land nog altijd op de dieren gejaagd wordt, zij het niet meer zo intensief als vroeger. Door zijn wantrouwige karakter weet de Grote lijster dikwijls aan jagers te ontkomen, net als aan predatoren als roofvogels.
Stabiele aantallen
In de meeste landen van Europa zijn de aantallen Grote lijsters vrij stabiel, maar in Nederland en Italië is een duidelijke achteruitgang geconstateerd. De hele Europese populatie wordt op 2 tot 3 miljoen broedparen geschat.
Leefgebied  De Grote lijsterÂ
 De Grote l!jster is in West- en Zuid-Europa grotendeels stand- en zwerfvogel. Maar de populaties uit Noord- en Oost-Europa vertonen een uitgesproken trekgedrag en overwinteren in Frankrijk, Italië en op het Iberisch Schiereiland.
