Bij de Buizerd komen uiteenlopende kleurslagen voor, van licht tot zeer donker, met allerlei tinten bruin, grijs en wit, steeds weer anders verdeeld. Maar aan het forse postuur, de sierlijke, cirkelende vliegwijze en de luide, miauwende roep is deze, ook bij ons vrij algemene dagroofvogel toch gemakkelijk te herkennen.
Statig zwevend, altijd op de loer
Buizerds vertonen grote individuele verschillen in de kleur en tekening van hun verenkleed, maar toch is de soort als zodanig gemakkelijk te herkennen. Meestal is de kop bruin-witgestreept en zijn de bovendelen donkerbruin. De vogel lijkt zwaargebouwd en de staart is vrij kort, breed en afgerond. Aan de opeengedrongen dwarsbandjes op de staart is de Buizerd goed te onderscheiden van de Ruigpootbuizerd, de Dwergarend en de Wespendief.
Statig zeilend
De Buizerd is een voortreffelijke zweefvlieger, die handig gebruik maakt van opstijgende luchtstromen (thermiek) om met minimale krachtsinspanning in de lucht te blijven. Hij zweeft met iets aangeheven vleugels en een wijdgespreide staaft. Daarbij lijkt hij de kop bijna tussen de schouders terug te trekken. Buizerds draaien wijde cirkels in de lucht. Afhankelijk van de wind houden ze hun brede vleugel daarbij meer of minder geknikt. Af en toe hangen ze even stil in de lucht door zich klapwiekend pal in de wind te zetten. In die stand proberen ze een prooi beter in het vizier te krijgen. Tussen die zeilvluchten leggen ze met bedaarde, diepe wiekslagen ook flinke stukken in slagvlucht af.
Â
Voedselterritorium
De broedparen verdedigen een territorium van 50 tot 200 ha; de omvang hangt vooral af van het voedselaanbod (de prooidichtheid). Buizerds leven in hoofdzaak van knaagdieren, konijnen, reptielen en kleine vogels, maar ze versmaden ook regenwormen en kevers niet, die ze nu en dan in open terrein bijeenlezen. Toch vormen kleine knaagdieren, waaronder veel veldmuizen, ongeveer 80% van het gewone menu van deze roofvogels.
Vanaf een hoge zitplaats loeft de Buizerd op een prooi. Hij kan zo urenlang roerloos blijven zitten.
In stille verwachting
Buizerds zitten graag in een boom of op een paaltje, en maken dan vaak een wat afwezige indruk. Maar schijn bedriegt. In feite zit zo’n dier dan heel aandachtig zijn omgeving te bestuderen. En zodra de Buizerd een kansrijke prooi waarneemt, komt hij snel in beweging, laat hij zich geruisloos van zijn zitplaats vallen en stort hij zich erbovenop. Het slachtoffer wordt meestal ter plekke gedood en opgegeten, waarna de Buizerd naar zijn observatiepost terugkeert Veel prooien worden tijdens lange patrouillevluchten boven het territorium verspied en gevangen.
Nestbouw
Het nest van de Buizerd is een samenvoegsel van takken, bladeren, mos en haren. Het wordt 60 tot 90 cm breed en wordt vaak gebouwd in een boom die boven alles uittorent, een staander in hakhout bijvoorbeeld. Maar Buizerds nestelen ook op rotswanden of gewoon op de grond. Het vrouwtje broedt de eieren uit en verdeelt het voedsel dat het mannetje aandraagt onder de jongen. Na drie weken worden de prooien in het nest gelegd en moeten de jongen die zelf klein zien te krijgen. Na ongeveer 50 dagen maken de jongen hun eerste vlucht. Toch worden ze ook daarna nog twee maanden door hun ouders bijgevoerd.
Verwante soorten
De Buizerd behoort tot de familie Accipitridae, die ook de gieren, arenden, sperwers, wouwen en kiekendieven omvat. Het zijn allemaal dagroofvogels. Het geslacht Buteo telt wereldwijd ongeveer 30 soorten. De Ruigpootbuizerd (Buteo lagopus) broedt in het hoge noorden en is in ons land een schaarse wintergast. De Arendbuizerd (Buteo rufinus) broedt in hete steppe- en woestijngebieden.
Ecologie en bedreigingen voor de soort
Een algemene roofvogel die zich goed redt.
De Buizerd broedt in heel Eurazië, van de Britse eilanden tot in Japan. Hij is eeuwenlang vervolgd door mensen die hem ervan beschuldigden dat hij achter hun jachtwild aanzat, maar tegenwoordig is hij beschermd. De West-Europese populatie is nu redelijk stabiel, maar er liggen nog altijd veel gevaren op de loer.
Deels trekvogel
Veel Europese Buizerds gedragen zich als standvogel, maar de noordelijke broedpopulaties trekken in de herfst naar het zuiden en keren pas in de lente naar hun broedplaatsen terug. Hoe ver ze trekken hangt af van het weer en hun individuele geaardheid. Veel Zweedse, Deense en Noord-Duitse Buizerds overwinteren in de Lage Landen en Noord-Frankrijk; Zuid-Duitse en Zwitserse Buizerds trekken vooral naar Zuid- en sommige Buizerds reizen helemaal naar tropisch Afrika. De Buizerd is een sterke vlieger, die snel hoogte kan winnen en zich met geweld op prooien kan storten. De trekvogels vertonen sterke gehechtheid aan de plek waar ze uit hun ei zijn gekropen. Bij één studie werd vastgesteld dat 84% van de drie- of meerjarige Buizerds die elders hadden overwinterd in de volgende zomer binnen 50 km van hun geboortenest probeerden te broeden.
Status van de soort
De Buizerd heeft veel profijt van de beschermende wetgeving die sinds 1976 binnen de Europese Unie van kracht is en die de jacht op alle soorten roofvogels verbiedt. Toch blijken er illegaal nog veel Buizerds te worden gedood.
Nuttige vogels
Buizerds werden er lang van beschuldigd dat ze veel jachtwild roofden, maar inmiddels heeft men meer oog gekregen voor de nuttige rol die ze op het platteland spelen. Ze zijn in feite waardevolle bondgenoten van de boer, want ze voorkomen op doeltreffende wijze een al te sterke vermeerdering van knaagdieren die oogstschade veroorzaken. Bovendien ruimen ze in het veld dierkadavers op. In enkele akkerbouwgebieden stelt men nu zelfs hoge zitpalen op in het land, waarop Buizerds kunnen uitkijken naar prooien.
Stabiele aantallen
Nederland herbergt ruim 4000 broedparen. Frankrijk heeft de grootste populatie Buizerds van heel Europa met tussen 45.000 en 50.000 broedparen, wat neerkomt op een derde van het Europese totaal. De aantallen zijn in Frankrijk sinds de jaren 1990 aardig stabiel gebleven. Maar in de landen daaromheen is in de afgelopen decennia een duidelijke toename geconstateerd. Omdat de Buizerd volledig beschermd is en er ook niet meer met pesticiden op basis van DDT wordt gewerkt, zijn deze verschillen eigenlijk niet te verwachten. Men verdenkt de Franse jagers ervan dat ze ondanks het jachtverbod toch nog Buizerds afschieten.
Bedreigingen
In de meeste Europese landen wordt
de Buizerd niet door boeren en jagers gejaagd, De soort lijdt momenteel door botsingen met auto’s en treinen en door het gebruik van pesticiden die zijn bedoeld om knaagdieren te bestrijden.