Met zijn blauwgrijze veren, witte buik en gele poten is de Blauwe kiekendief een prachtige roofvogel. Hij broedt in grote delen van Europa en ook in Amerika en Noord-Afrika. Hij broedt in steppegraslanden of moerassen, tussen hoge kruiden of struiken. Hij wordt momenteel bedreigd door habitatvernietiging en plundering van nesten.
Een blauwgrijs of bruine roofvogel
Veel blauw vertoont het verenkleed van de Blauwe kiekendief niet. Alleen volwassen mannetjes
hebben een iets blauwgrijs verenkleed met witte onderdelen en een hagelwitte stuit dat meer opvalt dan bij de Grauwe kiekendief. De vrouwt]es worden een stukje groter en zijn overwegend bruin van kleur, met een lichtbeige onderzijde vol donkere streepjes. Zij hebben een meer opvallende lichte zoom (‘sluier’) rond de wangstreek dan vrouwtjes van de Grauwe kiekendief. De jongen lijken veel op de vrouwtjes maar zijn meer geelbruin en op de borst fijner gestreept. Beide geslachten hebben fel oranjegele ogen, een gele snavel met een zwatte top en gele poten.
Acrobatische baltsvlucht
In maart is de baltsvlucht van de Blauwe kiekendieven te bewonderen. Daarbij stijgt eerst het mannetje verticaal op en haalt hij allerlei acrobatische vliegtoeren uit. Daarna laat hij zich roekeloos tientallen meters vallen om pas vlak boven de grond uit zijn duikvlucht op te trekken en nog wat scherpe bochten te draaien. Het vrouwtje keek tot dusver alleen toe, maar voegt zich nu bij hem. Na wat gezamenlijke acrobatiek storten ze zich achter elkaar naar de grond. Als sluitstuk van de vertoning keert het vrouwtje zich naar het mannetje en houdt hem haar klauwen voor.
Een schamel nest
Doorgaans keert de Blauwe kiekendief
in het voorjaar naar zijn oude, vertrouwde broedterritorium terug, in het geval hij dat ‘s winters in de steek had gelaten. Het vrouwtje bouwt daar van plantendelen en dorre takken een nest op de grond. Daarin legt ze vier tot zes blauwwitte eieren die ze in een maand uitbroedt. De jonge kiekjes hebben een witte donsjas en een bruine verensluier rond de grote, eerst nog gesloten ogen, waardoor ze aan uilen doen denken. Na enkele weken verlaten ze het nest, nog voordat ze kunnen vliegen. Ze verschuilen zich dan in het struikgewas en keren af en toe terug naar het nest om zich door hun ouders te laten voeden. Na vijf weken maken ze hun eerste vlucht. Dat doen ze in gezelschap van hun ouders, die hen ook leren hoe ze een prooi moeten aanvallen.
Dreigende nauwen
De Blauwe kiekendief is vooral in de broedtijd bijzonder agressief. Een indringer die te dicht bij het nest komt, wordt door de woedend krijsende oudervogels aangevallen. Ook de nestjongen zijn na een paar dagen al niet helemaal weerloos meer. Worden ze aangevallen, dan zwaaien ze dreigend met hun klauwen, zetten ze hun haaksnavel open en blazen ze als boze katten.
Voedsel
Als Blauwe kiekendieven een geschikt prooidier zien, remmen ze in de lucht af, heffen ze hun vleugels op, laten ze zich erop neervallen en slaan ze er hun machtige klauwen in. Ze eten kleine zoogdieren (muizen, konijnen), kleine of middelgrote vogels (en eieren), amfibieën (kikkers en padden), reptielen (slangen, hagedissen) en ook veel insecten. Het zijn zeer actieve, onvermoeibare jagers. Ze zijn overdag bijna de helft van de tijd in de lucht en leggen daarbij gewoonlijk afstanden van meer dan 160 km per dag af! Blauwe kiekendieven leven in hoofdzaak van kleine zoogdieren die ze op de grond vangen.
Verwante soorten
Tot dezelfde familie (Accipitridae) behoren ook de Bruine kiekendief (Circus aeruginosus) en de Zwarte wouw (Milvus migrans). De Bruine kiekendief broedt in rietlanden en moerassen en is overwegend bruin, de keel is roomwit, de buik bruin met donkere streping. Alleen mannetjes hebben meer of minder grijze vleugels. De Zwade wouw komt meer in Midden- en Zuid-Europa voor, vooral langs rivieren. Hij is geheel bruin en lijkt veel op het vrouwtje van de Bruine kiekendief.
Ecologie en bedreigingen voor de soort
Een liefhebber van open landschappen
Blauwe kiekendieven broeden of overwinteren in de meeste Europese landen, van Spanje
tot Rusland. De meeste dieren zijn standvogels, maar die uit Noordoost-Europa trekken
‘s winters naar West- en Zuid-Europa. De soort wordt in zijn voortbestaan bedreigd door
aantasting van de leefomgeving en vernieling van nesten.
veel in open terrein
Blauwe kiekendieven komen in verschillende habitats voor. Ze broeden in riet- en zeggelanden, hoogvenen en op de Waddeneilanden in vochtige duinvalleien. ‘s Winters vind je ze in open terrein van uiteenlopend karakter, zoals akkers, heidevelden, kwelders en steppes. Het broedareaal van de Blauwe kiekendief reikt verder naar het noorden dan dat van alle andere Europese kiekendieven tot op de struiktoendra in Lapland; oostwaarts strekt het zich uit tot diep in Siberië en China. Het overwinteringsgebied omvat heel West-en Zuid Europa; zelfs grote delen van Midden-Europa horen erbij. Sommige dieren overwinteren in Noord-Afrika. De soort komt ook in Noord-Amerika voor.
Waar zie je ze?
In Nederland broeden Blauwe kiekendieven vooral op de Waddeneilanden en in Flevoland; ‘s winters komen ze talrijker en meer verspreid voor. In België wordt weinig gebroed (Vlaanderen), maar in Midden-Frankrijk weer veel meer.
Deels standvogel
De broedvogels uit Zuid-Europa trekken niet en die uit West-Europa trekken bij strenge kou met grote tegenzin weg. Wel vertonen sommige dieren zwerfgedrag. Maar de populaties uit Noord-Europa (Scandinavië, Finland, Rusland) laten in augustus hun broedplaatsen in de steek en trekken naar West- en Zuid-Europa tot in Turkije. Daar komen ze in oktober aan, wat overal een sterke toename van het aantal Blauwe kiekendieven veroorzaakt. Zo zie je in Nederland in december en januari een piek in de aantallen. De Franse broedvogels zijn overwegend standvogels, al maken jonge dieren soms lange zwerftochten naar bijvoorbeeld Noord-Spanje.
Nesten vernield
De aantallen Blauwe kiekendieven nemen al jaren gestaag af. De soort moet daarom als bedreigd worden gezien. De achteruitgang is vooral te wijten aan wijziging en vernietiging van de leefomgeving. Ook directe vervolging speelt echter een rol, want nog steeds worden veel dieren door jagers afgeschoten. Omdat de dieren in sommige gebieden ook in hooilanden en akkers broeden, lopen de nesten daar een groot risico om bij het maaien of oogsten te worden vernield. In dat geval worden in sommige landen vrijwilligers opgetrommeld om in de oogsttijd nesten te verplaatsen.
Aantallen
De Blauwe kiekendief was in het begin van de 20ste eeuw op de Britse eilanden bijna uitgeroeid en maakte ook op het Europese vasteland zware tijden door; maar sinds de jaren 1970 nemen de aantallen weer toe, In Nederland zijn nu ruim 100 broedparen gevestigd.
Leefgebied  De Blauwe kiekendief
De Blauwe kiekendief komt in de meeste landen van Europa voor, van Scandinavië tot Italië en van Spanje tot Rusland. Het broedareaal loopt door in de gematigde delen van Azië. Verder is de soort te vinden in Noord-Amerika en Noordwest-Afrika.
