Baltimore-troepiaal – Het wonderlijk rijk der vogels

De Baltimore-troepiaal valt op door contrasterende kleuren: hij heeft zwarte boven- en feloranje onderdelen, wat voor een vogel uit de familie Icteridae niet ongebruikelijk is. In zijn Amerikaanse vaderland is hij vanwege zijn mooie veren en zijn zangkunst erg popu lair. Dat hij ook wel eens schade in boomgaarden aanricht, wordt minder gewaardeerd.

Van boven zwart, van onderen oranje
Om een vrouwtje te lokken gaan de mannetjes van de Baltimore troepiaal hoog in een boom zitten zingen. Daarbij springen ze van de ene tak op de andere en pronken ze met hun mooie kleuren door de vleugels en de staart te spreiden. Niet alle vrouwtjes stellen dat vertoon op prijs, maar sommige beantwoorden het met eigen zang en roepgeluiden. Een van hen landt uiteindelijk op een nabije tak, maakt buiginkjes, spreidt de staart en trilt met de wiekjes.

Hangend nest
Elk voorjaar bouwt het vrouwtje een nieuw nest op 3 tot 12 m van de grond in een boom. Het wordt uit grashalmen, plantenvezels en haren samengevlochten en opgehangen aan het eind van een tak. Het vrouwtje legt er 3 tot 7 lichtgrijze eieren in, die ze in haar eentje in 12 tot 14 dagen uitbroedt. De jongen worden ge voerd met insecten, die de ouders uit hun krop voor hen opbraken. Ze verlaten het nest als ze ongeveer twee weken oud zijn.

Verzot op insecten
Baltimore-troepialen zoeken hun voedsel in hoofdzaak in bomen. Ze rennen en springen over de takken, plukken hier een spinnetje en daar een kevertje of ander insect weg. Ze lusten ook wespen en rupsen. Af en toe maken ze korte vluchtjes om prooien in de lucht te grijpen. Deze zangvogels zijn bijzonder verzot op rupsen van de ringelrups vlinder Malacosoma disstria, die door bosbouwers als schadelijk wordt aangemerkt. Ze eten zowel de rupsen als de poppen van deze vlinder. Heeft een Baltimore troepiaal zo’n rups gevangen, dan slaat hij hem eerst een tijdje tegen een tak tot de meeste haren er af zijn, voor hij hem opeet. Poppen worden eerst uit de opengebroken cocon getrokken. Zit een insect te ver weg om hem dadelijk te kunnen pakken, dan sluipt de vogel er steels naartoe. waarbij hij langs verticale takken klimt en over horizontale takken loopt, en soms een eindje omlaag roetsjt.

Soms op bezoek in tuinen
Baltimore-troepialen eten ook graag vruchten en honing, die ze zowel in bossen als in boomgaarden vinden. Verder wagen deze zangvogels zich vaak in tuinen om wat mee te pikken van al het lekkers dat daar op voeder tafels uitgestald ligt. Ze zijn vooral ver.zot op sinaasappelpartjes, jam, suikerwater en gezoet vruchtensap. Volwassen vogels laten zich daardoor gemakkelijk tot een bezoek aan tuinen verleiden. Soms nemen ze dan zelfs
al hun vliegvlugge jongen mee.

Territorium
De Baltimore-troepiaallaat de omvang van zijn territorium afhangen van het seizoen,
het voedselaanbod en de dichtheid van de populatie. In de baltstijd is het erg groot, maar na de eileg wordt het ingeperkt. Het wordt door beide ouders fel verdedigd en indringers worden onder luid gekrijs verjaagd.

Geluid
De zang van de Baltimore-troepiaal bestaat uit een reeks fluittonen die door rateitjes wordt onderbroken. De vogel zingt luid, waardoor hij zich meer dan eens in de begroeiing verraadt. Het mannetje zingt lang en gevarieerd; ook het vrouwtje zingt, maar haar liedje is kort en sim pel. Elke vogel maakt eigen frases (melodie lijnen). De roep van beide geslachten is eender en klinkt als een fluitend “hioe-li”.

Verwante soorten
Bij Bullocks troepiaal (Icterus bullockii; ook als ondersoort opgevat) loopt het oranje door tot op de zijkop; op de vleugel prijkt een brede witte band. De Maskertroepiaal (Icterus cueullatus) uit Noord- en Midden-Amerika heeft een zwart gelaat, een oranje kruin en hals, en gelere onderdelen.

Ecologie en bedreigingen voor de soort

Een natuurlijke insectenverdelger
De Baltimore-troepiaal is voor talrijke kleine ongewervelden een geduchte predator. Omdat hij de bomen ontlast van schadelijke insecten, speelt hij een voorname rol bij de instand houding van bos-ecosystemen. In Amerika lijken sommige populaties veel profijt te hebben van het ophangen van nestkastjes.

Loofbossen
De Baltimore-troepiaal vertoeft graag in open terrein, maar nooit ver van bossen en met name loofbossen. In de voort plantingstijd wordt hij vaak gezien aan bosranden. op kapvlakten en andere open plekken met hier en daar nog een grote boom. Maar hij vertoont zich ook in broek of ooi bossen langs beken en rivieren, en in boomrijke parken en tuinen. In Noord-Amerika hangen steeds meer mensen voeder tafels op om de Baltimore-troepiaal naar hun tuin te lokken en van de zang te kunnen genieten.
Voordat de Amerikaanse iep (U/mus ameri cana) door de iepziekte op grote schaal werd uitgeroeid, speelde de boom een be I,angrijke rol als nestboom voor deze vogel, vooral in de oostelijke Verenigde Staten. In de wintermaanden verblijft de Balti more-troepiaal meer in vochtige bossen. Bij de Amerikanen mag deze vogel van wege zijn melodieuze zang op een zekere populariteit rekenen, maar hij is vooral geliefd omdat hij zo goed in staat is de populaties plaaginsecten klein te houden.

Status van de soort
Op de Rode lijst van de IUCN is de Baltimore-troepiaal opgenomen in de categorie ‘least Concern’ (minste zorg, dus veilig) De soort heeft een areaal van 4,7 miljoen km2 en de wereldpopulatie wordt op 6 miljoen exemplaren geschat

Tijdens de trek bij voorkeur in groepen
De Baltimore-troepiaal broedt in de centrale en oostelijke delen van Noord Amerika. Hij overwintert in de zuidelijke Verenigde Staten, langs de Golfkust van Mexico, bijna overal in Midden-Amerika, in het Caribisch gebied (o.a. op Guadeloupe en Martinique/Sint-Maarten) en in het noorden van Zuid-Amerika (Ecuador, Colombia, Venezuela). De vogels broeden solitair, maar tijdens de herfsttrek vliegen ze in groepjes snel en rechtlijnig zuidwaarts, altijd overdag.

Een of twee soorten
Tot voor enkele jaren werd Bullocks troepiaal (Icterus bullockii) opgevat als een ondersoort van de Baltimore-troepiaal,met een meer westelijke verspreiding in Noord-Amerika. Blijkens moleculair-genetisch onderzoek staan beide vormen toch ver van elkaar af en kunnen ze beter als aparte soorten worden beschouwd. Niettemin vormen ze in de Great Plains, het grote prairiegebied centraal in de VS waar hun arealen elkaar overlappen, vaak bastaarden. In feite zijn de meeste exemplaren in die omgeving fertiele hybriden die zich normaal kunnen voortplanten.

Bedreigingen
De Baltimore-troepiaal heeft te lijden van ontbossing en van sterke predatie. De eieren en de jongen worden vaak uit de nesten geroofd door grotere vogels (vooral kraaiachtigen, dagroofvogels en uilen) en door zoogdieren (waaronder eekhoorns, vossen en loslopende katten).

Leefgebied Baltimore-troepiaal

De Baltimore-troepiaal broedt in Noord-Amerika, van Zuid-Canada tot de zuidelijke Ver enigde Staten. Hij overwintert in Midden-Amerika, het Caribisch gebied en het noorden van Zuid-Amerika. De dieren trekken overdag; de trekroutes lopen grotendeels over land.